زن و سوبژکتیویته ی مدرن، تحلیل موقعیت اجتماعی و اخلاقی زن در رمان های سیمین دانشور

این پژوهش با بررسی رمان های جزیره‏ی سرگردانی و ساربان سرگردان سیمین دانشور در پی تحلیل موقعیت اجتماعی‏، اخلاقی و میزان سوژه بودگی زن در پهنه‏ی جامعه معاصر ایران است. در رمان های حاضر که زندگی زنی به نام هستی را روایت می کنند، می توان دریافت که شخصیت‏های مختلف داستان در چه رابطه‏ای با هستی قرار می‏گیرند و از طریق واسازی یا روایت مجدد داستان می توان پی برد که زنان داستان در مقایسه با شخصیت های مرد در چه جایگاهی قرار دارند و از چه میزان از سوژه بودگی برخوردارند. واسازی شیوه‏ی تحلیل مجدد این روایت است و مفهوم سوژه بودگی محور تحلیل هر یک از شخصیت‏ها است. مضمون اصلی که دانشور در این دو کتاب دنبال می نماید ارائه بازنمایی از زندگی شخصیت اصلی در هر دو کتاب یعنی هستی است که در فرایندی از تحول روحی‏ و فکری از سرگردانی به خودگاهی؛ از ابژه به سوبژه می رسد و اما بزرگترین کشاکشی که هستی را به مبارزه برای پیدا کردن خود می خواند تجربه های او در زندگی احساسی و دوراهی سلیم/ مراد است.در کتاب اول برخلاف تمام تضادهای فکری که با سلیم دارد او را انتخاب می کند اما در کتاب دوم با زندانی شدن و تجربات مختلف هستی "من" سرگردان خود را پیدا می کند یا بهتر است گفته شود کم کم در جهت پیدا نمودنش حرکت می کند. هستی در کتاب نخست، در وضعیت ابژه قرار دارد، اما به این ابژه‏بودگی خود آگاهی یافته و در تلاش برای تغییر برمی آید هر چند که تا پایان کتاب نخست نیز این امکان رهایی را پیدا نمی کند و در نهایت تسلیم شرایط می گردد. اما در کتاب دوم، سلیم بر خلاف هستی در اثر تلنگرهایی که بر بنیاد فکری اش وارد می گردد از ابژه ناآگاه به سوی ابژه خودآگاه به حرکت می افتد و این در حالی است که هستی با جدایی از او حرکت به سوی سوبژه بودن را آغاز نموده است.